پيشوايان بعد از پيامبر
در اين گفتار امير مؤمنان على عليه السلام بر نكته بسيار مهمّى تأكيد مى نمايد و مى فرمايد:
كسى كه در تمامى كارها و مقام هاى پيامبرى جايگزين و جانشين مرتبه پيامبر صلى اللّه عليه وآله است بايد والاترين كسانى باشد كه به وسيله او به علم و آگاهى و ادب و تربيت الاهى رسيده اند.
آن گاه حضرتش تأكيد مى كند كه تنها دارنده اين خصوصيات و ويژگى ها خود اوست و هر علم و دانشى را كه پيامبر خدا صلى اللّه عليه وآله آموزش مى داد و اجازه آموختن آن را مى داد و هر خوى و خصلت نيكويى كه آن حضرت
بر آن رفتار مى نمود، به تمامى دريافت نموده و آموخته است؛ تا آن جا كه شايستگى يافته تا آن چه را او مى شنود، بشنود و آن چه را او مى بيند و دريافت مى دارد، او نيز دريافت بدارد و ببيند و اگر پايان يافتن پيامبرى به حضرت
محمد صلى اللّه عليه وآله نبود، همو پيامبر بعد از ايشان بود. از اين رو پيامبر خدا صلى اللّه عليه وآله مقام پيامبرى را جدا نموده و مى فرمايد:
إلاّ أنّك لست بنبي، ولكنّك لوزير؛
مگر اين كه تو پيامبر نيستى و وزير و جايگزين من هستى.
اين سخن والا رمز و اشاره اى به گفتار موسى عليه السلام است كه خداوند سخن او را حكايت مى كند كه به خدا عرضه داشت:
(وَاجْعَل لِّي وَزِيراً مِّنْ أَهْلِي * هَارُونَ أَخِي)؛1
و براى من در خاندانم وزير و دستيارى قرار بده، همان هارون برادرم را.
پيامبر خدا صلى اللّه عليه وآله در سخنى به حضرت على عليه السلام مى فرمايد:
اما ترضى أن تكون منّي بمنزلة هارون من موسى إلاّ أنّه لا نبيّ بعدي؛2
آيا نمى خواهى كه جايگاه تو از من، به مانند جايگاه هارون از موسى باشد مگر اين كه پيامبرى بعد از من نيست؟
آن گاه امير مؤمنان على عليه السلام به قسمتى از ويژگى ها و امتيازات معنوى خاندان پيامبر كه خداوند به آن ها اختصاص داده است، اشاره نموده و مى فرمايد:
وإنّي لمن قوم لا تأخذهم...؛
و همانا من از گروهى هستم كه در راه خدا از هيچ سرزنش گرى نمى ترسند.
آن حضرت در اين گفتار مقام و مرتبه اى را بر آنان بيان مى دارد كه عقل بشر معمولى آن را درنمى يابد؛ آن جا كه مى فرمايد:
قلوبهم في الجنان وأجسادهم في العمل؛
دل هايشان در بهشت هاى برين و بدن هايشان سرگرم كار (براى خداوند و جهان آخرت) است.
پاورقی :
1 . سوره طه: آيه 29.
2 . اين همان حديث «منزلت» است كه همگان با تواتر آن را روايت نموده اند و بر صحّت آن اتّفاق نظر دارند و تمامى صحيح نگاران، مسند نويسان و صاحبان سنن و معجم و ديگر محدثان در تمامى سده هاى گذشته آن را با سند كامل آورده اند و از قوى ترين و استوارترين حجّت ها بر امامت بلافاصله امير مؤمنان على عليه السلام بعد از پيامبر خدا صلى اللّه عليه وآله مى باشد. گفتنى است كه پژوهشى جداگانه در اين باره با عنوان نگاهى به حديث منزلت در ضمن سلسله پژوهش هاى اعتقادى چاپ شده است.
